लकडाउन लत्याउनेहरुलाई पत्रः कोरोना भाइरसका कारण आफन्तको शोक पनि मनाउन नपाइएला

• –राजेन्द्र अर्याल
• बुधबार, १२ चैत, २०७६
• 6 days ago
• बिचार

 

 

 

कोरोना भाइरसको संक्रमण अहिले विश्वसामुदायका लागि हालसम्मकै ठूलो खतराका रुपमा देखा परेको छ र, यसबाट विश्वमानवजातीले अहिले सम्मकै सवैभन्दा धेरै खतराको सामना गरिरहेको छ । केही दिन अघि उत्तरी छिमेकी देश चीनवाट शुरु भएको कोरोना भाइरसको संक्रमण अहिले जापान,कोरिया, यूरोप,अमेरिका लगायतका धेरै देश हुदै दक्षिणी छिमेकी देश भारतमा समेत फैलिरहेको छ । यसवाट नेपाल समेत अछुतो रहन सकेन । गर्मीयाममा जंगलमा लागेको डढेलो जस्तै सल्किदै महामारीका रुपामा देखिएको कोभिड –१९ अर्थात कोरोना भाइरसले अहिले विश्वसमुदाय आतंकित वनेको छ । यस संक्रमणवाट हजारौ मानिसको मृत्यु भइरहेको छ । भने लाखौ ब्यक्ति सक्रमित वन्न पुगेको छन् । आश्चर्यको विषय त यो रोगको नत अहिले सम्म औषधी पत्ता लागेको छ नत यसको फैलावटको चिकित्सक र वैज्ञानिकहरुले अनुमान गर्न नै सकेका छन् ।

 

यस्तो परिदृश्यमा नेपालमा पनि यो रोगको संक्रमण देखापरेको छ । विश्वका महाशक्तिशाली राष्ट्रदेखि शक्तिसम्पन्न राष्ट्हरुलाई समेत हल्लाईरहेको यो रोगले दुनियाभर संक्रमित वनाइरहेको छ । र, विगत केही समयदेखि विश्वसमुदाय कोरोना भाइरससँग लडिरहेको छ । 

 

यसले विश्वमै संकट निम्त्याएको छ । संक्रमणले भीषण रुप धारण गरेको छ । जसवाट नेपालमा पनि तीन जना माथि संक्रमण देखा परेको छ । एकजना निको भएका छन् भने दुईजना माथि परिक्षण भईरहेको छ । यसपछि नेपाल सरकारले आवश्यक तयारी संगै देश लकडाउन गरेको छ । 

 

महाशक्तिशाली देशले समेत यसको औषधि पत्ता लगाउन नसकिरहेको अवस्थामा नेपालजस्ता देशका लागि धैर्यवान हुनु, सावधानी र सतर्कता अपनाउनु र आतंकित नवन्नु नै मूलमन्त्र हुन् । भीडभाडमा नजानु,सावधानी अपनाउनु र यो रोगका लक्षण भएका ब्यक्तिवाट टाढै रहनु नै अहिलेको विकल्प हो यसका लागि नेपाल सरकार र विज्ञहरुले पनि यो कुरा वारम्वार भन्दै आएका छन् भने यसको नियन्त्रणका लागि अन्य तयारी संगै सरकारले देशलाई लकडाउन गरेको छ ।

 

यसले नेपनलमा पनि संकट निम्त्याएको छ ।

 

यस्तो संवेदनशील घडीमा एकातिर सामाजिक संजालका भित्ताहरुमा त्रास फैलाउने र नागरिकलाई आतंकित पार्ने गरी पोष्ट गरिरहेको देखिन्छ भने कतिपय वतासे अनलाईन र युटुवरले भ्यूअर तान्ने नाममा वतासे समाचारहरु प्रसारण गर्ने गरेको पाइन्छ । त्यस्तै सरकारले गरेको लकडाउनको निर्णयको अवज्ञा गर्ने आत्मघाती कार्य भैरहको पनि देखिन्छ । यी सवैकुरा एउटा जिम्मेवार नागरिकको भूमिका, कर्तब्य र दायित्ववाट विचलित भएका घटनाका रुपमा लिन सकिन्छ । 

 

यो संकटको वेला नागरिकको सुरक्षा गर्नु सरकारको मुख्य दायित्व हो । त्यसैले नेपाल सरकारको अहिलेको अर्जुन दृष्टि भनेकै कोरोना हो र छ पनि । सरकारले यसका लागि आवश्यक कार्य संवेदनशीलताका साथ गरिरहेको छ । यस्तो संकटका वेला छोटो समयमै ठूला ठूला निर्णय लिनुपर्ने सरकारको वाध्यता रहन्छ । 

 

संकटका वेला गर्ने निर्णय संकटको आकलनको परिणमका आधारमा हुन्छ नै । कतिपय वेला परिस्थिति सोचेभन्दा गम्भिर र खराब पनि बन्दै जानसक्छ तर लकडाउनको शुरुका दिनमा जसरी यसलाई नागरिकतहवाट संवेदनशील र गंभिर रुपमा लिनु पर्ने हो त्यो देखिएको छैन । यो सरकार जनभावना अनुरुप अघि वढेको छ । 

 

जनता र विज्ञको सुझावका आधारमा निर्णयहरु ग्रिहेको देखिन्छ । तर, कार्यान्वयन र ग्रहण गर्ने सन्दर्भमा नागरिकले दायित्ववोध गर्न चुकेको होकि भन्ने पाईन्छ । एकातिर अराजकताको मनोवृत्ति देखा परेको छ । भने अर्कातिर संवेदनशीलता हराएको प्रतित हुन्छ । लकडाउन सरकारको सजिलोको लागि गरेको होइन, यो नागरिककै सुझावमा नागरिककै सुरक्षा लागि सरकारले चालेको गंभिर कदम हो भन्ने हामीले मनन गर्न जरुरी छ । तर, लकडाउनको पहिलो दिनको लकडाउनको परिदृश्यको ट्रेलरले अराजकताको संकेत गरेके छ । यो वेला नागरिकको दायित्व विशिष्ठ हुनु जरुरी छ । नै संवेदनहीनता वढ्दा यसको मारमा हामी र हाम्रो परिवार नै पर्दछ । यस्तो संकटको प्रतिकुल परिस्थितिमा प्रतिक्रियात्मक चरित्र हावी हुदा हामीले फयाकेको झटारो हाम्रो परिवारतिरै वज्रन्छ भन्ने हेक्का सवैले राख्नु पर्दछ ।

 

त्यसैले नागरिक आप्ःनो सुरक्षाको लागि आफै सचेत वन्नु पर्छ । सरकारले वारम्वार यो विषम परिस्थतिमा औषधि,खाधन्न किन्न र अत्यावश्यक वाहेक घरवाहिर ननिस्कन आग्रह गर्दै आएको छ । तर नागरिक तहमा यसको पूर्ण पालना भैरहेको पाइदैन । नागरिकको सानो लापार्वाहीले ठूलो जोखिम र दुर्घटना निम्त्याउन सक्छ । त्यसैले समयमै सोचौँ ।यो देशमा मात्र लागेको छैन । अरु देश पनि लकडाउनको अवस्थामा छन् । छिमेकी देश भाारतमा पनि यहि अवस्था छ । परिस्थिति अझ गंभिर वन्दै गयो भने  लकडाउनको अवधि वढ्न पनि सक्छ भन्ने मनोस्थिति पनि वनाउनु पर्छ । लकडाउनको निर्णय कुनै रहर वा लहडको विषय होइन । यो वाध्यात्मक परिस्थितिको उपज हो । नागरिकतहवाट लकडाउनको पूर्ण पालना हुन नसके सरकारसामु नागरिकलाई सुरक्षित राख्न र कोरोना भाइरस फैलन नदिन कप्ःmर्यू लगाउनुको विकल्प रहदैन ।  

 

त्यसैले लकडाउनको पूर्णपालना गर्न जरुरी छ । नभए पछि पश्चाताप मान्नु सिवाय केहि हुदैन । सरकारलाई साथ दिएमा कोरोना विरुद्द सामना गर्न सामाथ्र्य वढ्ने छ । सरकार समाजलाइ आतंकित वनाउने समाचार र सूचना प्रसारण र प्रकाशित माथि कठोर वनेको छ । संकटका वेला फाईदा उठाई कालो वजारी गर्ने माथि कडा कदम चालेको छ, कोरोना भाइरसको संक्रमण फैलन नदिन विभिन्न तयारी गरेको छ । छिमेक देशवाट औषधि उपकरण लगायतका सामाग्रीहरु ल्याउदै छ , नागरिकका लागि दैनिक उपभोग्य वस्तुको अभाव हुन नदिन आवश्यक ब्यवस्था र तयारी गरेको छ । साथै नागरिकको सुरक्षाका लागि उच्च सतर्कता संगै संवेदनशील वनेको छ । यो वेलामा हरेक नागरिकले आफनो कर्तब्य, दायित्व र भूमिका खेल्न जरुरी छ । त्यो भनेको संकटको वेला सरकारले गरेको निर्णय र आदेशको पूर्णपालना गर्नु नै हो । यो नै सरकारसंगको नागरिकको सहकार्य हो यति वेला ।

 

सरकार एक्लैले यो संक्रमणलाई रोक्नका लागि कदम चाल्नु निकै कठिन हुन्छ किनभने सरकार र राज्यको शक्ति भनेकै नागरिक हुन् । र नागरिकको समर्थन, सहयोग र विश्वास नै हो ।अहिले यो वेला सरकार विरुद्ध वा सरकारका निर्णइको अवज्ञा गर्ने,सरकारलाई सहयोग गर्नुको साटो संकटको मौका छोपेर कालेवजारी गर्ने र समाजलाई आतंकित वनाउने गरी सूचना वा समाचार वा गतिविधि गर्नु राष्ट्रप्रतिको गद्धारी हो । तसर्थ देश संकटमा रहेका वेला यो सकयमा सरकारलाई आड्भरोसा, बल र भर दिेने वेला हो । अर्थात सरकारले गर्ने निर्णय र दिने आदेसलाई अक्षरशः पालना गर्नु नै असल नागरिकको कर्तब्य,दायित्व र भूमिका हो । यो संकटमा राज्यले प्रत्यक नागरिकवाट खोज्ने यही हो । त्यस्तै आफनो सुरक्षाको पर्वाह नगरी हाम्रो सुरक्षाका लागि अहोरात्र खटिने सुरक्षाकर्मी र चिकित्सकहरु प्रति सम्मान प्रकट गरौ । यसवेला देशका लागि प्रत्येक नागरिक वन्दुक विनाका र युनिफर्म नलगाएका सेना जस्तै वनेर देशका निम्ति योगदान गरौ । राष्ट्रले तँपाई हामीसंग खोजेको यही नै हो ।

 

यो भाइरसको जोखिम कम गर्न सवैभन्दा राम्रो उपाय भनेको सेल्फ वा होम क्वारेन्टाइन हो । सरकारले वेलावेला सावुनपानीले हात धुने, भीडभाडवाट जोगिने, स्यानिटाइजर प्रयोग गर्ने, मास्क लगाउने ,हात नमिलाउने, अंकमाल नगर्ने र नजिक वसेर कुरा नगर्ने जस्ता सुरक्षाका उपायहरुलाई विभिन्न समाचारहरु मार्फत नागरिकसामु पुरयाएको छ । त्यस्तै लकडाउनका वेला के गर्ने, के नगर्ने ?यी कुरा नागरिक आफैको सुरक्षाका लागि आफैले गर्नु पर्ने कार्य हो । इटालीमा सरकारको निर्णय नमान्दा भाइरस कसरी सल्कियो÷अर्थात त्यसको मुल्य कसरी चुकाउन परिरहेको छ अहिले भने दक्षिण कोरियामा जिम्मेवार नागरिकले सकारको निर्णयको पालना गर्दा र नागरिकले साथ सहयोग गर्दा कसरी यो संक्रमण नियन्त्रणमा आयो भन्ने कुरावाट सवैले पाठ सिक्न जरुरी छ । नभए यो विपत्तिको पछि महंगो मुल्य चुकाउन पर्ने छ । सरकारले पनि जनविश्वास वढ्ने गरी काम अघि वढाउनु पर्दछ भने नागरिकले सरकारका कदममा साथ दिने समय हो यो । सरकार र नागरिक साथ साथ अघि वढेमा हाम्रो शत्रुका रुपमा देखा परेको कोरोना भाइरस संक्रमण नियन्त्रणमा सफलता प्राप्त हुन सक्छ ।

 

इटालिले सिकाएको पाठ, चीनले भोगेको वाध्यता,दक्षिण कोरियाले गरेको प्रयास,भारतमा फैलिरहेको संक्रमण र नेपालले विगतमा  नाकावन्दी तथा भुकम्पका वेला खेपेको अनुभव सवैलाई ध्यान राख्दै अघि वढ्नुको विकल्प छैन । यो संक्रमणका विरुद्ध एकिकृत ठोस प्रयास नभएमा हामीले भोगीरहेको समस्या थप जटिल भएर जाने निश्चितै छ । अहिलेको जोखिम र चूनौका विषयमा सरकारले गर्ने निर्णय मान्नु नागरिकको कर्तब्य ।दायित्व हो । यदि सरकारी निर्णय र आदेशको अवज्ञा गर्ने सोँच अघि वढाउने हो भने अन्य देशमा जस्तो आफन्तको शोक मनाउन समेत नपाउने आउने छ । यो बेलैमा गंभिर भएर सोँचौ । तसर्थ स्वास्थ्य संकटमा सुविधा र कमजोरी नखोजौ, जोगीने र जोगाउ उपायवारे मन्थन गरौँ, भावनात्मक र सामाजिक दुरी कम गरौँ ।

 

अन्तमा, प्रधानमन्त्री केपी शर्माओलीले भने जस्तै धैर्यवान वनौँ,संयमता अपनाऔँ तर आतकित नवनौँ ।

 

• Lockdown-letter